Współczesna historia drogi wodnej łączącej Zalew Wiślany z Morzem Bałtyckim (Zatoka Gdańska) rozpoczęła się od opracowania w 1996 roku koncepcji budowy kanału przez zespół prof. Tadeusza Jednorała na zlecenie Komitetu Badań Naukowych, jako ważnego elementu aktywizacji regionu elbląskiego.
W listopadzie 2007 roku rząd przyjął uchwałę o zbudowaniu kanału w miejscowości Nowy Świat do 2013 r. W roku 2014 przedłużono ten termin do roku 2020. 24 lutego 2017 r. Sejm RP uchwalił, a 3 kwietnia prezydent podpisał specustawę w sprawie budowy kanału przez Mierzeję, z terminem realizacji do 2022 roku. Formalnie głównym celem tej inwestycji są względy bezpieczeństwa państwa. W 2019 roku przystąpiono do prac, a aktualny termin zakończenia planowany jest na 2023 rok.
Kanał wraz z torem wodnym do Portu Morskiego w Elblągu będzie miał prawie 23 km długości, w tym:
Nad kanałem będą przerzucona dwa mosty obrotowe, co umożliwi ciągłość ruchu drogowego (zawsze jeden most będzie dostępny dla samochodów). Na Zalewie Wiślanym zbudowana będzie wyspa refulacyjna (nazwana Wyspą Estyjską) o powierzchni 181 ha, w całości dedykowana celom środowiskowym.
Kanał umożliwi dostęp do Elbląga statkom o długości 100 m (zestawy barek 180 m), szerokości 20 m i zanurzeniu 4,5 m.
Koszt budowy kanału szacowany w 2016 roku na 0,9, mld zł wyniesie prawie 2 mld zł.
Kanał zwiększa dostępność Zalewu Wiślanego i portu w Elblągu, skracając drogę wodną do morza o 30-100 km i zwiększając ok. 5 krotnie ładowność jednostek, które mogą wpływać do porty. Znacznie wzrośnie atrakcyjność turystyczna Zalewu Wiślanego. Szacuje się, że korzyści z wykonania inwestycji do 2045 roku wyniosą 3,2 mld zł, a inwestycja spowoduje powstanie 3,3 tys. nowych miejsc pracy.
