Kanał Bydgoski to – po Kanale Jagiellońskim – najstarszy w Polsce działający kanał żeglowny. Brakujące ogniwo jedynego połączenia wodnego między Odrą a Wisłą zbudowano w rekordowo krótkim czasie 18 miesięcy w latach 1772-1774. Do budowy kanału ściągnięto 12 tys. osadników z Dolnej Saksonii oraz Czech. Najbardziej rzucającą się w oczy cechą Kanału Bydgoskiego jest to, że jest prosty jak strzała. W latach 1908-1915 znacznie przebudowany, zmniejszono wtedy z 9 do 6 liczbę śluz i skrócono długość kanału z 26,6 do 24,5 km. Śluzy mają 57,4 m długości i 9,6 m szerokości. Szerokość kanału wynosi od 28 do 30 m, głębokość 1,6-2,0 m. Od 2005 roku wpisany do rejestru zabytków, a od 2006 objęty opieką nowego muzeum Kanału Bydgoskiego.
Kanał Bydgoski w dwudziestoleciu międzywojennym był uważany za najsprawniejszą drogę wodną II Rzeczypospolitej. Kanał płynie dnem Pradoliny Toruńsko-Eberswaldzkiej, którą niegdyś płynęła pra-Wisła, do czasu, gdy dokonała przełomu pod Fordonem i skierowała się na północ. Dolina ma szerokość ok. 2 km i otoczona jest zboczami o wysokości 25-40 m (maksymalne nawet 140 m) od północy i 10-15 m od południa. Dolina Środkowej Noteci i Kanału Bydgoskiego jest objęta siecią Natura 2000. Można tu spotkać podróżniczki, kanie a także orła bielika.
Kanał zaczyna się w Bydgoszczy, łącząc się z Brdą i kończy w Nakle łącząc się z Notecią. Jest drogą wodną II klasy. O okresie letnim na całym odcinku możemy spodziewać się na utrudniającego żeglugę zielonego dywanu rzęsy wodnej. Brzegi kanału nie są przystosowane do cumowania.
Na Kanał Bydgoski wpływamy śluzą Nakło Wschód (39 km). We wsi Potulice (34 km) w czasie II Wojny światowej znajdował się obóz przesiedleńczy Lebrechtdorf, a po wojnie Centralny Obóz Pracy dla Niemców, w którym zginęło 3 500 niemieckich więźniów. Znajduje się tu także cmentarz wojenny i pomnik poświęcony ofiarom zbrodni nazistowskich.
Za wsią Zielonczyn (25 km), blisko Kanału znajduje się schron bojowy nr 5 umocnień Przedmościa Bydgoskiego, w kształcie lłuku opartego jednym końcem o Kanał Bydgoski, drugim o Brdę. Jest to jednocześnie skansen fortyfikacyjny. Cały system składa się z 17 żelbetonowych schronów, które w 1939 roku na kilka dni powstrzymały niemiecką ofensywę.
Na 23 km Kanał Bydgoski łączy się z Kanałem Górnonoteckim, którym możemy kontynuować rejs po Wielkiej Pętli Wielkopolski w kierunku Konina.
Śluzą Osowa Górna (21 km) wita nas Bydgoszcz – na maszcie łopocze biało-czerwono-niebieska flaga z herbem miasta. Tuż przed śluzą Czyżkówko (16 km) znajduje się jedyna na Kanale Bydgoskim przystań „Gwiazda”. Stąd prowadzi pieszy szlak wzdłuż starego odcinka Kanału Bydgoskiego do centrum miasta. Oddana do użytku w 2009 roku i oferuje najważniejsze usługi dla wodniaków.
Na odcinku jednego kilometra – między śluzami Czyżkówko i Okole mijamy trzy mosty drogowe, jeden kolejowy i gazociąg. Na śluzie Okole (15 km) w 1968 nagrywano jeden z odcinków kultowego filmu „Czterej pancerni i pies” o ratowaniu niemieckiego miasteczka przed zatopieniem i utracie wieżyczki przez czołg „Rudy”. Pamiątką po filmie jest wieżyczka ustawiona nieopodal śluzy.
